Thriller van Tomas Ross
De geheimzinnige RaRa
Gepubliceerd in: Ravage, 6 juni 2003
Zie ook Raadsels rond de moord op Pim
In de jaren tachtig
en begin negentig pleegde de radicale actiegroep RaRa een aantal aanslagen in
Nederland. Tomas Ross greep deze gebeurtenissen aan als leidraad voor de thriller
'De Klokkenluider', het geschenk van de Maand van het Spannende Boek.
Het verhaal van 'De Klokkenluider' speelt zich af in de nabije toekomst. We
maken kennis met een soort Wouter Bos-achtige jonge charismatische politicus
(Wouter Burger) die voorzitter is van een speciale parlementaire commissie.
Deze commissie doet onderzoek naar de blunders van de AIVD (vh. BVD) in de zaak
rond prinses Margarita en De Roy van Zuydewijn.
Wouter komt op raadselachtige manier om het leven, en zijn zwangere vrouw gaat
samen met haar vriendin, die ook nog fractie-assistente is geweest, op onderzoek
uit. Tomas Ross doet in het boekje een poging te verklaren waarom er nooit iemand
voor de RaRa-aanslagen is opgepakt.
Even ter opfrissing: halverwege
de jaren tachtig - in de hoogtijdagen van de anti-apartheidsstrijd - pleegde
een groep die zich Revolutionaire Anti-Racistische Actie noemde, een serie brandaanslagen
op vestigingen van de Makro. Dit vanwege de economische banden van de eigenaren
van het concern, de familie Fentener van Vlissingen, met het Zuidafrikaanse
regime. Begin jaren negentig volgden nog twee bomaanslagen, en wel op het huis
van staatssecretaris Aad Kosto en op het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
- ditmaal uit protest tegen de asielpolitiek van de regering.
Het grote verschil met eerdere aanslagen was dat de Makro-aanslagen 'embedded'
waren in een wereldwijd zeer breed gedragen strijd tegen de apartheid en dus
nog wel op enige steun konden rekenen (al was er veel discussie over de voor
Nederland uitzonderlijke methoden), terwijl de aanslagen tegen de asielpolitiek
voor veel mensen totaal uit de lucht kwamen vallen. En dat is natuurlijk voer
voor speculaties.
Gebroken
De speurtocht van bovengenoemde dames leidt naar een mysterieuze man die papieren
in zijn bezit heeft, die kunnen bewijzen wie er achter de Makro-aanslagen zaten.
De suggestie wordt gewekt dat er mensen achter de schermen belang hadden bij
het stichten van chaos, een theorie die je vaker hoort over de bloederige overvallen
van de Bende van Nijvel op Belgische Delhaize-supermarkten en ook wel over hun
linkse tegenhanger de CCC.
De aanslagen op Kosto en het ministerie zijn in dit verhaal slechts gepleegd
om te voorkomen dat iemand deze aldaar bezorgde papieren te pakken krijgt. (Detail
voor insiders is dat deze geheimzinnige figuur de naam Wilman heeft gekregen,
en dat is een reëel bestaand persoon die zijn leven lang is dwarsgezeten
door de BVD en net als Willem Oltmans tientallen jaren heeft geprobeerd daarvoor
genoegdoening te krijgen op basis van wat in het Engels zo mooi zijn paper trail
heet, zijn papieren dossier. Qua leeftijd en verschijning komt hij niet overeen,
maar het is een leuk grapje.)
Iedereen die teveel weet wordt over de kling gejaagd, en je kan er op rekenen
dat je carrière vroeg of laat gebroken wordt als je ooit iets met de
RaRa van doen hebt gehad. That's the message. En meer zal ik niet zeggen om
het leesplezier niet te verknallen.
René R.
Tomas Ross maakt het zich in zijn verhaal wel erg gemakkelijk door te zeggen
dat er nooit iemand is veroordeeld voor de aanslagen; dat is niet waar. René
R. was een van de acht mensen die zijn opgepakt (en dat waren niet alleen jongens,
meneer Ross, maar bijna voor de helft meisjes). R. werd in eerste instantie
tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Pas in hoger beroep werd hij op een onderdeel van de aanklacht vrijgesproken
en mocht hij naar huis omdat hij de rest van zijn straf - tweederde van 18 maanden
- op dat moment al had uitgezeten. (Het ging om een vormfout: er had geen rechter-commissaris
leiding gegeven aan de huiszoeking waarbij nogal wat bewijsmateriaal gevonden
was. En dát kwam weer omdat die rechter-commissaris onderweg naar het
huis van René zo'n ruzie kreeg met het politieteam met wie hij meereed
dat hij kwaad is uitgestapt - een fraai staaltje van polderopsporing die de
mist ingaat).
Het is weer zo'n punt waarop Tomas Ross afwijkt van de werkelijkheid, omdat hij een draai nodig heeft voor de plot. En dat is toch jammer. Wat de boeken van Ross interessant maakt, is dat ze uitgaan van de werkelijkheid en een theorie presenteren over hoe het zover heeft kunnen komen. Dermate realistisch opgeschreven dat het je aan het denken zet: zo zou het inderdaad misschien gegaan kunnen zijn. Maar als het dan al begint met een niet-correcte weergave van die werkelijkheid, dan wordt de rest ook een stuk minder plausibel.
De klokkenluider, st.
collectieve propaganda van het Nederlandse boek/Bezige Bij, ISBN 90 7433 691
4, 96p. Je krijgt het boekje cadeau als je in de maand juni voor tenminste 13,45
euro aan Nederlandstalige boeken koopt.