Longo Mai

Samen schijten op de grote hoop

Gepubliceerd NN, zomer 1992

1.

Een coöperatie op een berg in het uiterste zuiden van Frankrijk, geheel zelfvoorzienend en dat al twintig jaar! Met kippen en ganzen, een hele kudde zwarte schapen met van die flaporen voor hun ogen, 3 koeien en paarden: werkpaarden en rijpaarden. Een grote groentetuin en velden vol frambozen die drie keer per week langsgelopen moeten worden, zomers om zes uur 's morgens want anders wordt het te heet. De huizen verspreid over het terrein, van los op elkaar gestapelde stenen van ongelijk formaat, geleerd van een gepensioneerde vakman uit de buurt, of toch maar met cement ertussen want dat houdt uiteindelijk beter. De bakkerij, gemoderniseerd met behoud van de oude stenen oven, om de dag vers brood. Appels en peren, pruimenjam en de eerste eigen wijn dit jaar, van lavendel en kruiden tot zelfgemaakte arnica- en calendula-zalf.
Maar ook: een radiostation om het topje van de berg -Radio Zinzine, 24 uur per dag- en een professionele opnamestudio een stukje lager. Een kantoor met compu's en fax, een eigen drukkerijtje, met tekstverwerkers en een lay outruimte. Een technische werkplaats voor de reparatie van de vele auto's, de tractoren en de busjes voor personenvervoer.

2.

Een kongres met 500 mensen, uit alle delen van Europa en soms nog wel van verder. Onder de bomen aan tafels met lange banken of 's middags op tribunes in de grote circustent waarvan de zijkanten zijn opengelaten, voor de frisse lucht. Het Europees Burger Forum. Diskussiëren in verschillende werkgroepen over de meest uiteenlopende onderwerpen of luisteren naar het forum, met simultaanvertaling: een koptelefoon en een klein zendertje op je buik, schakelen van engels of duits naar frans en russisch. Hightech in de openlucht.
Over stedenbanden en de macht van gemeentes, kontakten tussen landen op een zo laag mogelijk (bestuurlijk) nivo. Over jongerenmobiliteit, de jeugd aanzetten tot reizen en mensen ontmoeten. Honderd Yugoslaven van alle soorten en maten, om het uit te praten. Of weg te zuipen en te zingen, 's avonds met muziek. De mediagroep vergadert niet iedere dag, want de Internationale Federatie van vrije radio's (FERL) houdt in oktober zelf congres, in Trans-Karpatië, of de Oekraïne zoals sommige mensen zeggen. De FERL is ook een produkt van deze berg.
Over Fort Europa, de internationale samenwerking tussen politie en geheime diensten, die in feite alweer achterhaald is, ingehaald door de geschiedenis, de val van het communisme.
Verbreding van de blik, de stap van het benauwde eigen landje naar wijdse, zo beklemmende Europese ontwikkelingen op dit vlak, aangevuld door visumverhalen uit het voormalig Oostblok. Er staat ons nog heel wat te wachten, de Polen in de bollen zijn pas het begin van de komende trek over het continent.

3.

Al die mensen, zoveel stemmen. Burgers van Europa met het hart op de juiste plaats. Meestal dan.
Levensverhalen, vooral die waarin het land waar je woont onbelangrijk is geworden.
Home is where the heart is.
In Zwitserland opgegroeid bijvoorbeeld en in 1967 van school gekomen. De 5-daagse oorlog is net voorbij, in die tijd was je tegen de Duitsers - vanwege de oorlog nog - en daarom voor Israël, voor de rechten van het Joodse volk. Naar een kiboets dus, heel bewust een oude uitgezocht, om te zien hoe het werkt, het socialisties experiment. Gegaan en gebleven, bijna een jaar, bijna voorgoed. Dan, mei 1968, brieven van zijn broer: hier gebeurt het, je moet erbij zijn!
Terug in Europa betrokken bij de oprichting van Longo Mai, er vanaf het begin gewoond, 18 jaar lang. Is het nog niet afgelopen, is er sprake van een grote liefde. Dame die niet kan aarden op de berg. Dus nu woont hij sinds een paar jaar in Zweden, met twee kleine kindertjes intussen. In een voormalig armenhuis, 40 kamers en een volkomen bio-verantwoorde woongroep, om het gevecht voor cola en af & toe een lapje vlees te beginnen. Zonder drank en met de ineenstortende sociaalstaat proberen asielzoekers binnen te houden. Een leven.

Of een van oorsprong Nederlandse vrouw, uit Friesland zelfs, al dertig jaar in Zwitserland. Vanwege de liefde ooit, maar nu omdat ze niet meer kan kiezen. Gescheiden intussen, met twee kinderen, twee uitersten. Een dochter die ooit op een heftig kraakpand in Amsterdam woonde, nu met een Amerikaan getrouwd is en in de USA woont. Straks komen ze op bezoek, maar de Zwitserse autoriteiten geloven niet in echte liefde. Er moeten foto's komen van de hele tijd dat die twee al samen zijn, en of de moeder wel genoeg geld heeft haar dochter te onderhouden, en of ze het huis even mogen zien, of het wel groot genoeg is voor de logees. Amerikanen in Zwitserland nota bene! En de zoon vindt dat wel een veilig gevoel, die totale kontrole. Zij doet ook praktisch vluchtelingen helpen, naast haar 40-urige werkweek.

Of de uit Chili gevluchte psychiater die nu in Zweden met getraumatiseerde kinderen uit oorlogsgebieden werkt, uit Somalië, Libanon, Mozambique.
De Belg uit Charlerois, een stadje met zware industrie, ijzer & staal, rokende schoorstenen, bergen roest, oosteuropese indrukken. Filosofie en economie gestudeerd, en dan vanuit marxisties-leninistiese overtuiging - maar partijloos - de fabriek in. Vijftien jaar vakbondswerk voor het goede doel. In Charlerois. En nu: sinds een paar jaar gescheiden, de vier kinderen af en toe zien, studie afgemaakt, milieu-adviseur geworden. En alleen, op zoek naar een manier met meer mensen samen te wonen, in zo'n arbeidersstad niet makkelijk.

4.

De burgemeester van Den Haag was er ook, jazeker.
Op het heetst van de dag een rondleiding over het bergachtig terrein. Hij had het er maar moeilijk mee. De hitte was nog niet het grootste probleem, een modern onderhemd kan tegenwoordig goed door voor zomerhempje. Zeer onder de indruk van dit eigen initiatief en al deze zelfwerkzaamheid. Maar soms kon je zijn hersens horen kraken. Er is altijd bezoek op Longo Mai, zomers is de bevolking bijna verdubbeld met solidaire seizoenwerkers, anderen komen voor langer.
'Maar wie beslist er dan of iemand echt mag blijven?'
- 'Ach, dat blijkt wel, als je past...'
'Maar ièmand moet toch een besluit nemen?'
- 'Nee zo gaat dat hier niet, dat wordt niet besloten'
- 'Maar is er dan echt niemand..'
Vertwijfeling tussen de zweetdruppeltjes.
Voor hem moet het erg ver weg geweest zijn. Thuis was het er kennelijk nooit van gekomen eens op de koffie te gaan bij een willekeurige woongroep. Kraakpanden misschien te veel gezien als liefst zo snel mogelijk te ontruimen objekten.
Niet zeuren, hij was helemaal gekomen en stond ook gewoon in de rij voor zijn eten, heel leuk, zo alternatief allemaal. Zijn aanwezigheid werd op prijs gesteld, hij was een van de special gueststars. Aangekondigd als burgemeester van anti- apartheidsstad Den Haag mocht hij een paar dagen later een praatje houden achter de forumtafel in de grote circustent. Kwam er een successtory over de verrichtingen van de stad op internationaal niveau. Hoe de Gemeentewaterleiding de waterhuishouding van zusterstad Warchau weer op peil brengt, bijvoorbeeld. Niets dan goeds brengt de Hofstad via haar netwerk tot stand.
En natuurlijk zijn er dan weer een paar landgenoten die dat in het verkeerde keelgat schiet. Die nog weten hoe de burgemeester van die anti-apartheidsstad bij de laatste grote geweldloze Shellblokkade alle demonstranten liet filmen en fotograferen vanuit een speciale politiebus. En die zich afvroegen hoe het staat met de inzet van Den Haag voor de interkulturele kontakten dichter bij huis, in de Schilderswijk bijvoorbeeld, waar fiks op buurtwerk bezuinigd wordt.
De 'Open Brief aan de burgemeester' haalt het dagelijkse Congreskrantje niet, terecht misschien: het gaat er niet om hier een interlokaal konflikt uit te vechten. Het probleem is algemener: dat gemeentes op internationaal nivo goede sier maken met hun stedenbanden, terwijl er aan het thuisfront nog genoeg te doen valt. Juist toen Havermans achter de microfoon zat, arriveerde de NRC die opende met het bedrog van de burgemeester: hij had geweten van het gigantische begrotingstekort en had gezwegen.
Iets meer terughoudendheid was op zijn plaats geweest. Als hij iets had opgestoken van de dagenlange diskussies, dan had hij kunnen weten dat je veel van elkaar kunt leren, juist door ook open te praten over moeilijkheden in de strijd.
Misschien komt dat nog. En ligt het probleem meer in de formule van het Forum. Een mix van belangrijke mensen uit de echte wereld en Europese burgers van binnen en van daarbuiten.
Grote namen geven het congres meer gewicht, de invloed sijpelt door, maar op de berg is iedereen is gelijk want veroordeeld tot dezelfde latrine: letterlijk schijten op de grote hoop.
Zo komt zonder al te veel plichtplegingen veel moois tot stand, met wat wijn bij het middageten durf je uiteindelijk elke buurman aan te spreken voor je plannetjes.

Helaas werkt dit maar gedeeltelijk, want zo lang de wereldrevolutie nog niet is uitgebroken, lijken we weliswaar allemaal gelijk, maar zijn sommige mensen toch meer gelijk dan anderen. Dit bleek vooral uit de grote afstand tussen de podiumpraatjes en de diskussies in de verschillende werkgroepen.
Veel van de inleiders in de grote tent hoorden zich zelf iets te graag praten, maakten zichzelf erg belangrijk en kregen daar ruim de gelegenheid toe, ook al werd het daardoor ver na middernacht of kwam de diskussie met het pubiek in het gedrang. Een verschijnsel dat zich vooral bij mannelijke sprekers leek voor te doen.
In de werkgroepen kon de kwaliteit van het gebodene ook nog sterk verschillen, maar dat hing vooral af van in hoeverre mensen bereid waren naar elkaar te luisteren en van de grootte van de groep. Of ligt het eraan of je als mens naar Longo Mai komt, of beroepsmatig. Ambtsgenoten uit andere landen durfden zich in de werkgroep Communes meer bloot te geven dan Havermans.

Tijd voor de korte broek, meneer de burgemeester?

5.

's Morgens naakt onder het kraantje bij Radio Zinzine, iets verder lopen maar niet wachten en het idee van alleen. Badderen buiten, zon is al warm. Grote roze wasknijper, vergeten op te rapen, mee te nemen. Twee uur geslapen vanwege violen, wodka en een kotsende tentgenoot. Nu alweer op, half acht, want mijn auto gaat. Meerijden tot in België, naar Charlerois. Vertrekken zonder het afsluitende feest: geen zigeunermuziek, niet meer dansen zoals dinsdag als op een ouderwets oogstfeest, met wervelende walsen en broeierige blikken.
Zo'n berg.

Plus:

Het Europees Burgerforum, van nul tot het oneindige....

Een vertaling van hun eigen stuk over wat ze willen en zijn.

De voorgeschiedenis: Al meer dan dertig jaar doet de westelijke helft van Europa haar best om tot een soort van eenheid te komen. Tot nu toe waren het alleen goederen, kapitaal en het gezag die zich verzekerd weten van vrije circulatie. Reeksen van verdragen over eenwording werden ondertekend zonder dat politici in de verschillende landen het nodig vonden de burgers op wat voor manier dan ook hun mening te vragen. Ondemokratisch vonden sommige mensen en daarom begonnen ze zelf met grensoverschrijdende dialogen om te komen tot wat in het Nederlands misschien wat tuttig 'het Europa van de burgers' heet.
De Europese koöperatie Longo Mai had al vaker als ontmoetingsplek voor dit soort initiatieven gediend. In oktober 1982 stichtte 60 clubs uit verschillende landen in Basel het Europese Komitee voor de Verdediging van vluchtelingen en gastarbeiders, het CEDRI, om solidariteitsakties met slachtoffers van destijds weer opkomende uitwassen van vreemdelingenhaat en racisme - van extremistische groepen of van de staat- beter op elkaar af te stemmen. Het CEDRI heeft de afgelopen tien jaar meerdere suksessen geboekt, maar ook niet geringe tegenslag ondergaan.

Na de bevrijding van de radiogolven in de meeste landen van West Europa in 1981 sloten de wildste zenders zich aan bij de Europese Federatie voor vrije radio's (FERL), die nu 300 leden heeft.
Hoofddoel is de strijd voor onafhankelijke stemmen in het door de macht van het geld en de staat gedomineerde medialandschap. De vreedzame revoluties van 1989 noodzaakten ons ons solidariteitsnetwerk uit te breiden en een nieuwe vorm van koördinatie te bedenken. Het gaat nu om het samenbrengen van heel Europa. Het zou naïef zijn daarbij blindelings te vertrouwen op oude of nieuwe leiders, die blijven belast met de erfenis van nationaal egoïsme dat al eeuwenlang de mensen op dit verscheurde kontinent tegen elkaar ophitst. Van de andere kant laten zoveel jaren Koude Oorlog wel diep wantrouwen na. Droegen de oude leugens ertoe bij mensen van hier en daar uit elkaar te drijven, nu is het de dagelijkse volksverlakkerij die een samengaan van burgers uit de beide helften van Europa probeert te voorkomen. Het doel van ons Forum is dan ook de dwarsliggers uit de oude blokken bijelkaar te brengen, juist diegenen die zich nooit hebben neergelegd bij de dubbele absurditeit van een fout socialisme en een waar kapitalisme. Van dat soort mensen bestaan er meer dan je denkt, dat hebben we al vaker gemerkt. Ze moeten elkaar alleen tegenkomen en leren kennen om tot aktie over te gaan.

Sinds de oprichting van het Europees Burger Forum op 12 december 1989 hebben zich als duizenden mensen uit Oost en West aangesloten wat bewijst dat het in een grote behoefte voorziet. Gewerkt moet nu worden aan het opbouwen van lokale, regionale en europese strukturen, die tegelijkertijd los en solide zijn om starheid, hi‰rarchische verhoudingen en uiteindelijke ondemokratische manier van funktioneren tegen te gaan.

Nu: bestaan er groepen van het Forum in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk, België, Joegoslavië (Kroatië Servië en Slowenië) Roemenië, Rusland en binnenkort ook in de Oekraïne, in Nederland, Spanje en Portugal. In andere landen van Europa, maar ook in de derde wereld wordt gewerkt aan nieuwe groepen 'bondgenoten'.
Sinds de oprichting heeft het Forum al meerdere keren aktie ondernomen. Soms waren dat akute rampenplannen, bijvoorbeeld voor boeren van opgeheven landbouwcoöperaties in de ex-DDR, of ter verdediging van universitaire vrijheden in het geval van de Berlijnse Hümboldt Universität, of ter bescherming van anti- nationalistische bewegingen en onafhankelijke media in Joegoslavië. Andere akties zijn kontruktiever, het begeleiden van lokale intitiatieven, het leveren van machines, medikamenten en soms ook voedsel, bij de oprichting van een jeugdkoöperatie in Trans-karpatië bijvoorbeeld.

En dan: omdat het Forum is opgericht vanwege de tekortkomingen van bestaande organisaties (partijen, kerken, vakbonden), moet er natuurlijk niet de zoveelste identieke struktuur komen. Iedere groep, offie nou rondom een thema is gevormd, zoals het Fort Europa, of regionaal, funktioneert autonoom.
De verantwoordelijkheden moeten zoveel mogelijk toebedeeld worden aan de jongste deelnemers, eventueel ondersteund door een Raad van het Ouderen, die er voor moet zorgen dat de fouten die zij in het verleden gemaakt hebben, zich niet eindeloos herhalen. Om de omvang van de wederzijdse onwetenheid, waar iedereen steeds weer op stuit en iets mee moet, om die kloof te verkleinen is er haast bij het ontwikkelen van een kommunikatiesysteem op meerdere nivo's. Informatie moet circuleren op twee snelheden: de één snel, voor de akute interventies, het mobiliseren van solidariteitsakties (zoals bij de hulp aan Joegoslaven) en de tweede langzamer voor de lange termijn projekten. Daarnaast moet het publiek geïnformeerd worden.
Hoe dat er konkreet uit gaat zien, daar wordt aan gewerkt.

De Vereniging Vrienden van Longo Mai is van plan om deze herfst een aantal informatie-avonden te organiseren in Nederland. Dus wie weet, binnenkort bij u in de buurt.

Evel