Buro Jansen & Janssen zet in een eerste snelle analyse van de processtukken de argumenten van het Openbaar Ministerie op een rijtje waaruit moest blijken dat Vrankrijk een criminele organisatie is. Die argumenten blijken nogal mager. Samen met advocaat Marq Wijngaarden filosofeert J&J over de vraag of er een vooropgezet plan zat achter het aanpakken van Vrankrijk.
Het misbruik van wetsartikelen om demonstranten van de straat te
plukken tijdens de Eurotop roept steeds meer verontwaardiging op.
De Tweede Kamer hield deze week een spoeddebat over de kwestie,
en zelf NRC-Handelsblad waarschuwt voor schending van
fundamentele rechten van de mens. 'Het is met name niet
denkbeeldig dat het louter propageren van bepaalde denkbeelden
wordt bestempeld tot betrokkenheid bij een criminele organisatie'
schreef redacteur Frank Kuitenbrouwer donderdag. Hoofdofficier
van Justitie Vrakking gaf zelfs openlijk toe dat het niet gaat
om wat mensen hebben gedaan, maar om hun uiterlijk. Over de
Italianen in uitgewezen trein zei hij: 'Als je zag wat er uit die
trein kwam, dan weet je wat er gebeurd zou zijn.' (Parool
dinsdag).
Uit de processtukken blijkt de redenering van het Openbaar
Ministerie (OM) nog simpeler. Iedereen die voet zet in het
'zogenaamde gebouw Vrankrijk' is verdacht. En dat Vrankrijk geldt
als een criminele vereniging spreekt voor het OM voor zich.
Waarom? 'De betrokken personen treden naar buiten op met namen
als 'chaoten' en dergelijke.' Dit is uitsluitend gebeurd in het
fop-pamflet over de Chaosdagen dat door overmatige aandacht in
de media en van de politie een geheel eigen leven is gaan leiden.
'In dit pand gelden eigen regels. Zo geldt kennelijk een pasjes-
systeem, hetgeen reeds duidt op het georganiseerd karakter van
de groep personen.' Het is niet het caf‚ dat een pasjes-systeem
hanteert, maar de bewoners van het pand. Log‚s van Vrankrijk
krijgen een 'Hausweiss' zodat andere bewoners weten dat het om
bekenden gaat als ze weer eens vreemden op de trap tegenkomen (en
niet bijvoorbeeld een verdwaalde stille).
'Bovendien vinden regelmatig oproepen tot geweldpleging plaats
via de radiozender 'De Vrije Keijzer'. Sinds wanneer zit deze
radio in Vrankrijk? En bij de Mariënburcht mocht het ook, is het
laatste argument, krakers die verzet pleegden een criminele
organisatie noemen.
Artikel 140 vereist dat de criminele organisatie tot oogmerk
heeft het plegen van misdrijven. Om dit aan te tonen roept het
OM dat er molotov-cocktails, gaspistolen en dergelijke zijn
gesignaleerd. 'Tevens is een oproep vernomen dat de groepering
zich zou verzamelen teneinde de stad op stelten te zetten. In de
voorafgaande dagen waren reeds in een georganiseerd verband
geweldplegingen begaan en vernielingen aangericht'.
Ook meelopers zullen niet buiten schot blijven. Goed lezen:
'Ieder functioneren in de vereniging zou kunnen worden aangemerkt
als het leveren van een bijdrage aan het functioneren van de
vereniging.' En omdat er een dag eerder al een politieauto was
bekogeld in de Spuistraat levert dit geheel een redelijk
vermoeden van schuld aan artikel 140 Sr.
Dat was het wat het OM aan te voeren had. Ter onderbouwing is nog
een stapeltje processen verbaal toegevoegd, voornamelijk van
politiemensen die Vrankrijk de dagen ervoor en vooral zondag zelf
hebben geobserveerd. Hun mening telt zwaar. 'Uit mijn ervaring
van de laatste 27 jaar, eerst als ME'er en de laatste 15 jaar als
verkenningseenheid, is mij gebleken dat vanuit dit pand altijd
activiteiten plaatsvinden die gericht zijn op het verstoren van
de openbare orde' verklaar een inspecteur van politie die werkt
aan het bureau Lodewijck van Deysselstraat. Het
politieregistratiesysteem (PSS 440) komt met welgeteld 3 hits op
Vrankrijk. In de zomer van 1994 heeft iemand een politieauto een
trap verkocht die op een melding van geluidsoverlast afkwam. Op
19 mei dit jaar zag een politieman dat op de tweede verdieping
iemand een arsenaal aan wapens aan de muur heeft hangen (het gaat
hier om de verzameling waterpistooltjes van een van de bewoners).
Op 12 juni was er een incident met mensen die twee verkeerspalen
in het water gooide. Politie kreeg gillende mensen op zich af en
voelde zich aangevallen.
(Waarschijnlijk ging het hier om de
borden die een autovrije binnenstad binnen de veiligheidszone
moesten garanderen. Die borden werden als trofee verzameld door
bezoekers van Vrankrijk.)
Over de stemming 'binnen' wordt een anonieme bron van de
Regionale CID opgevoerd. Hem laten ze op zaterdag 14 juni zeggen:
'De spanning in het kraakpand Vrankrijk stijgt ten top en de
situatie is erg grimmig. Men heeft plannen beraamd tot het voeren
van harde acties gericht tegen de politie. Men wil acties gaan
voeren tegen de politie onder andere door het gewelddadig
verstoren van de logistiek. Er zijn ongeveer 150 actievoerders
in het pand aanwezig, welke personen aan deze acties deel zullen
gaan nemen'.
En dat is het dan. Ter bewijsvoering achteraf staat nog het lijstje afgedrukt van de spullen die op de openbare weg werden aangetroffen waar de 364 arrestanten waren aangehouden (zie afdruk uit het Parool). Ook heeft de politie -kennelijk via een abonnement op de actie-mailinglist dif-eu- het persbericht van Vrankrijk over de arrestaties toegevoegd. Ook de brief aan Minister Sorgdrager van het Platform voor een Ander Europa zit bij de stukken. Onduidelijk is of dit moet bewijzen dat het Platform ook deel uitmaakt van de criminele vereniging, zoals Radio de Vrije Keijzer en de Eurostop-site van Contrast.org en passant worden toegevoegd aan de artikel 140 beschuldiging.
Hoofdofficier van Justitie Vrakking heeft op de televisie
meermalen verklaard dat al lang voor de Eurotop was besloten om
potentiële herrieschoppers aan te pakken via artikel 140. De
vraag dringt zich op waarom het OM zich dan niet wat grondiger
heeft voorbereid.
Advocaat Marq Wijngaarden: 'Als je de stukken
bekijkt krijgt je de indruk dat dit alles op maandag en dinsdag
in elkaar is geflanst. Alle processen-verbaal hebben 16 en 17
juni als datum. Kennelijk heeft het OM zich laten verrassen door
het kort geding.'
Na de arrestatie van de groep demonstranten die onderweg was naar
een zwaaidemonstratie, keerde de ME terug naar de Spuistraat en
grendelde de straat hermetisch af met een enorme overmacht. De
straat werd schoongeveegd, en iedereen die niet weg kon komen
vluchtte Vrankrijk in. Auto's werden weggesleept, ook uit de
omliggende straten. Een paar uur lang bestond er een soort staat
van beleg voor Vrankrijk en werd iedereen die het pand verliet
grondig gefouilleerd of alsnog gearresteerd. Uit gesprekken met
ME'ers ter plekke is gebleken dat men serieus van plan was om
Vrankrijk binnen te vallen. De ME had uitgebreide instructies en
de operatie werd pas op het allerlaatste moment afgeblazen. De
vraag is op welke grond zo'n inval gerechtvaardigd zou kunnen
worden. Het pand is al jaren legaal (aangekocht door een
vereniging van bewoners en gebruikers) en bovendien zouden de
gevolgen niet te overzien zijn geweest.
Marq Wijngaarden: 'Als je er vanuit gaat dat dit ook een
plannetje uit de koker van Vrakking was, dan zou het kunnen op
grond van de Wet Wapens en Munitie. Met de aanwijzing dat er
molotov-cocktails in het pand waren, zou hij een inval kunnen
doen. Een huiszoeking op grond van artikel 140 kan een ovj niet
op eigen houtje ondernemen, dat moet getoetst worden door een
rechter-commissaris.' Het kan zijn dat de inval om die reden niet
is doorgegaan.
Uit de magere bewijsvoering bij het kort geding zou je volgens
de advocaat kunnen afleiden dat er geen gerechtelijk
vooronderzoek (GVO) liep tegen Vrankrijk. Wijngaarden: 'Reken
maar dat het OM in de rechtszaak graag met meer bewijs had willen
komen. Als er informatie was geweest uit bijvoorbeeld
telefoontaps, of gegevens over de lange staat van dienst van
Vrankrijk als actiepand -meer dan de verklaring van een stille
die al jarenlang als verkenner door de Spuistraat moet- dan
hadden ze dat zeker gebruikt.' Dat wil niet zeggen dat Vrankrijk
niet al tijden in de gaten gehouden wordt, zegt hij. 'Het toont
vooral aan dat Vrakking er uitsluitend op uit was om artikel 140
in te zetten voor openbare orde kwesties. In de bewijsvoering is
hij helemaal niet ge‹nteresseerd, het ging erom mensen van de
straat te halen en dat is gelukt. Opgeruimd staat netjes. Daar
is het Wetboek van Strafrecht niet voor bedoeld.' Dat de
arrestanten bij hun vrijlating geen dagvaarding hebben
meegekregen bevestigd die stelling.
Het creatief gebruik van de noodverordening voor het oppakken van
de deelnemers aan de juich-demonstratie een dag later is van
hetzelfde laken een pak. Het zingende en juichende clubje mocht
onder toeziend oog van de ME een uurlang langs de binnenste
afzettingen rond de hotels van de Euroleiders in het centrum
lopen. Meer dan een taart aanbieden voor Chirac gebeurde er niet.
Toen de demonstratie ten einde liep en mensen zich opmaakten om
naar huis te gaan, bleken ze ingesloten aan de Amstel. Op een
plek die buiten wat voor veiligheidszone dan ook lag. Een
sommatie is niet gehoord, verzoeken zich te verspreiden evenmin.
De aanklacht luidde hier 'samenscholingsverbod', op basis van een
artikel uit de noodverordening. Dat er geen enkele dreiging
uitging van dit groepje, in de kranten al vergeleken met krenten
uitdelende provo's en lieve flower-powers, deed kennelijk niet
ter zake. Overleg met de ME was niet mogelijk, niemand was
aanspreekbaar. Na uren geboeid in stadsbussen en een nacht in de
Bijlmerbajes werden de arrestanten heengezonden met een
schikkingsvoorstel van 125,- vanwege de begane overtreding.
Marq
Wijngaarden: 'Ook hier werd een wetsartikel volstrekt willekeurig
ingezet. De dag ervoor en de dag erna konden
vergelijkbare demonstraties wel doorgang vinden, òòk in -en in
de nabijheid van de buitenste ring van veiligheidszones. Het
zomaar oppakken van demonstranten is volstrekt in strijd met alle
uitspraken van burgemeester Patijn dat alle demonstraties
toegestaan waren, behalve in de binnenste veiligheidszones.'
Misschien moet er toch een aanklacht ingediend worden tegen hoofdofficier van justitie Vrakking, vanwege wederrechtelijke vrijheidsberoving.